بەدواداچوونى مامەڵەكەت

ژمارەى نوسراوى پارێزگا

پن كۆد

لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین


 بۆ ئەوەی باشتر لە یەکتر حاڵی بین ، لەو ماڵە کاژیکانەوەی کە تیادا فێری کوردی و کوردبوون بووم کاژیکنامەم وەک کتێبێکی پیرۆز لەسەر  دیواری;دڵ دەرخکرد ، کە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :

_ کاژیک چینێکی تایبەت نیە و بڕوای بە ( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشک و لەش هەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەکانێ ی هەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتکار و ئیستسمارێک ) دەکات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی هەیە .

_  کاژیک داگیرکەرانی کوردستان هەموو بەیەک چاو سەیردەکات . کوردستان تەنیا بەموڵکی کورد دەزانێت . دەبێت هەر کورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە کوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە کەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەکەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەکرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی هەموو ناکوردێک بەسەر کوردستاندا بە کارێکی ناشەرعی دەزانێت .

لەم پێشەکیە کاژیکیانەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەم کە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ کوردستان و پارێزگای سلێمانی  خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆمارکردنی مەرجداری موڵک ، ڕەخنە و تێبینیەکانی خۆیان ئاڕاستەکردین . لەهەردووکایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەک پزیشکێک یان وەک سیاسیەک ، لەهەردوو کارەکەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەکان هەیە . لە حاڵێکدا بە دەنگ و هەڵبژاردنی خەڵک ئێمە لە پۆستە حکومیەکەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵک و هاوڵاتیان لەهەر حیزب و بیروباوەڕێکی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم  ڕوونکردنەوەیەتان  عەرزبکەم  :

 یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان . لە مادەی یەکەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی  وەبەرهێن دەکات : وەبەرهێن ئەوکەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە کە سامانەکەی لەهەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .

لەبەشی سێهەم ، ماددەی سێهەمدا هاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرهێن و سەرمایەی بیانی وەک وەربەهێن و سەرمایەی نیشتمانی دەکرێت و وەبەرهێنی بیانی بۆی هەیە هەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت کە بەپێ ی ئەم یاسایە لەهەرێمدا دایدەمەزرێنێت .

لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا هاتووە : وەبەرهێنی بیانی بەپێ ی حوکمەکانی ئەم یاسایە،مافی موڵکداری و بەکرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرهێنانی هەیە، مافی ئەوەشی هەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ کردن و ئوتومبێلی بەرهەم نەهێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانکڕێت یان بەکرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرهێنەرەکەی .

هەروەها بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵکایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا کە تاوەکو ئێستا لە پارێزگاکانی عێراق و  پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستاندا کاری پێدەکرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریکراون لە چۆنیەتی تۆمارکردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێکچوونی هەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی کەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵکەکە و گونجاندنی لەگەڵ هەر بیست مادەکەی یاساکەدا پەیڕەودەکرێت .

 

هەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی هەرێمی کوردستان و  عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەکەمان مەرجدار و سنووردار کردووە . مەرجدارمان کردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندکردنی ئاسایش وەک لایەنی تایبەت بە باری کەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵکێک دەکڕێت .  سنوورداریشمان کردووە بە دیاریکراوی بۆ ڕاکێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و کەسایەتیە سیاسی و حکومیەکان  .  مەبەستمان لە چاککردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە  کەلای سەرمایەدار و وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و کەشێکی ئابووری  لەباری نیە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی . هەروەها لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا،  لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن کارگە و سەرمایەکانمان کردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیک بکەینەوە  هاوشێوەی شار و پارێزگاکانی تری هەرێم دڵنیاییان هەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرهێنانی پارێزگاکەمان. لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین . بۆ ئەوەی باشتر لە یەکتر حاڵی بین ، لەو ماڵە کاژیکانەوەی کە تیادا فێری کوردی و کوردبوون بووم کاژیکنامەم وەک کتێبێکی پیرۆز لەسەر  دیواری دڵ دەرخکرد ، کە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :

_ کاژیک چینێکی تایبەت نیە و بڕوای بە ( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشک و لەش هەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەکانێ ی هەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتکار و ئیستسمارێک ) دەکات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی هەیە .

_  کاژیک داگیرکەرانی کوردستان هەموو بەیەک چاو سەیردەکات . کوردستان تەنیا بەموڵکی کورد دەزانێت . دەبێت هەر کورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە کوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە کەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەکەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەکرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی هەموو ناکوردێک بەسەر کوردستاندا بە کارێکی ناشەرعی دەزانێت .

لەم پێشەکیە کاژیکیانەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەم کە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ کوردستان و پارێزگای سلێمانی  خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆمارکردنی مەرجداری موڵک ، ڕەخنە و تێبینیەکانی خۆیان ئاڕاستەکردین . لەهەردووکایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەک پزیشکێک یان وەک سیاسیەک ، لەهەردوو کارەکەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەکان هەیە . لە حاڵێکدا بە دەنگ و هەڵبژاردنی خەڵک ئێمە لە پۆستە حکومیەکەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵک و هاوڵاتیان لەهەر حیزب و بیروباوەڕێکی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم  ڕوونکردنەوەیەتان  عەرزبکەم  :

 یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان . لە مادەی یەکەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی  وەبەرهێن دەکات : وەبەرهێن ئەوکەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە کە سامانەکەی لەهەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .

لەبەشی سێهەم ، ماددەی سێهەمدا هاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرهێن و سەرمایەی بیانی وەک وەربەهێن و سەرمایەی نیشتمانی دەکرێت و وەبەرهێنی بیانی بۆی هەیە هەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت کە بەپێ ی ئەم یاسایە لەهەرێمدا دایدەمەزرێنێت .

لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا هاتووە : وەبەرهێنی بیانی بەپێ ی حوکمەکانی ئەم یاسایە،مافی موڵکداری و بەکرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرهێنانی هەیە، مافی ئەوەشی هەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ کردن و ئوتومبێلی بەرهەم نەهێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانکڕێت یان بەکرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرهێنەرەکەی .

هەروەها بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵکایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا کە تاوەکو ئێستا لە پارێزگاکانی عێراق و  پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستاندا کاری پێدەکرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریکراون لە چۆنیەتی تۆمارکردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێکچوونی هەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی کەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵکەکە و گونجاندنی لەگەڵ هەر بیست مادەکەی یاساکەدا پەیڕەودەکرێت .

هەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی هەرێمی کوردستان و  عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەکەمان مەرجدار و سنووردار کردووە . مەرجدارمان کردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندکردنی ئاسایش وەک لایەنی تایبەت بە باری کەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵکێک دەکڕێت .  سنوورداریشمان کردووە بە دیاریکراوی بۆ ڕاکێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و کەسایەتیە سیاسی و حکومیەکان  .  مەبەستمان لە چاککردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە  کەلای سەرمایەدار و وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و کەشێکی ئابووری  لەباری نیە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی . هەروەها لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا،  لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن کارگە و سەرمایەکانمان کردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیک بکەینەوە  هاوشێوەی شار و پارێزگاکانی تری هەرێم دڵنیاییان هەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرهێنانی پارێزگاکەمان. لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین . بۆ ئەوەی باشتر لە یەکتر حاڵی بین ، لەو ماڵە کاژیکانەوەی کە تیادا فێری کوردی و کوردبوون بووم کاژیکنامەم وەک کتێبێکی پیرۆز لەسەر  دیواری دڵ دەرخکرد ، کە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :

_ کاژیک چینێکی تایبەت نیە و بڕوای بە ( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشک و لەش هەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەکانێ ی هەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتکار و ئیستسمارێک ) دەکات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی هەیە .

_  کاژیک داگیرکەرانی کوردستان هەموو بەیەک چاو سەیردەکات . کوردستان تەنیا بەموڵکی کورد دەزانێت . دەبێت هەر کورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە کوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە کەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەکەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەکرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی هەموو ناکوردێک بەسەر کوردستاندا بە کارێکی ناشەرعی دەزانێت .

لەم پێشەکیە کاژیکیانەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەم کە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ کوردستان و پارێزگای سلێمانی  خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆمارکردنی مەرجداری موڵک ، ڕەخنە و تێبینیەکانی خۆیان ئاڕاستەکردین . لەهەردووکایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەک پزیشکێک یان وەک سیاسیەک ، لەهەردوو کارەکەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەکان هەیە . لە حاڵێکدا بە دەنگ و هەڵبژاردنی خەڵک ئێمە لە پۆستە حکومیەکەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵک و هاوڵاتیان لەهەر حیزب و بیروباوەڕێکی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم  ڕوونکردنەوەیەتان  عەرزبکەم  :

 یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان . لە مادەی یەکەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی  وەبەرهێن دەکات : وەبەرهێن ئەوکەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە کە سامانەکەی لەهەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .

لەبەشی سێهەم ، ماددەی سێهەمدا هاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرهێن و سەرمایەی بیانی وەک وەربەهێن و سەرمایەی نیشتمانی دەکرێت و وەبەرهێنی بیانی بۆی هەیە هەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت کە بەپێ ی ئەم یاسایە لەهەرێمدا دایدەمەزرێنێت .

لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا هاتووە : وەبەرهێنی بیانی بەپێ ی حوکمەکانی ئەم یاسایە،مافی موڵکداری و بەکرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرهێنانی هەیە، مافی ئەوەشی هەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ کردن و ئوتومبێلی بەرهەم نەهێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانکڕێت یان بەکرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرهێنەرەکەی .

هەروەها بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵکایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا کە تاوەکو ئێستا لە پارێزگاکانی عێراق و  پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستاندا کاری پێدەکرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریکراون لە چۆنیەتی تۆمارکردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێکچوونی هەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی کەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵکەکە و گونجاندنی لەگەڵ هەر بیست مادەکەی یاساکەدا پەیڕەودەکرێت .

هەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی هەرێمی کوردستان و  عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەکەمان مەرجدار و سنووردار کردووە . مەرجدارمان کردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندکردنی ئاسایش وەک لایەنی تایبەت بە باری کەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵکێک دەکڕێت .  سنوورداریشمان کردووە بە دیاریکراوی بۆ ڕاکێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و کەسایەتیە سیاسی و حکومیەکان  .  مەبەستمان لە چاککردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە  کەلای سەرمایەدار و وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و کەشێکی ئابووری  لەباری نیە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی . هەروەها لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا،  لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن کارگە و سەرمایەکانمان کردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیک بکەینەوە  هاوشێوەی شار و پارێزگاکانی تری هەرێم دڵنیاییان هەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرهێنانی پارێزگاکەمان. لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین . بۆ ئەوەی باشتر لە یەکتر حاڵی بین ، لەو ماڵە کاژیکانەوەی کە تیادا فێری کوردی و کوردبوون بووم کاژیکنامەم وەک کتێبێکی پیرۆز لەسەر  دیواری دڵ دەرخکرد ، کە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :

_ کاژیک چینێکی تایبەت نیە و بڕوای بە ( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشک و لەش هەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەکانێ ی هەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتکار و ئیستسمارێک ) دەکات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی هەیە .

_  کاژیک داگیرکەرانی کوردستان هەموو بەیەک چاو سەیردەکات . کوردستان تەنیا بەموڵکی کورد دەزانێت . دەبێت هەر کورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە کوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە کەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەکەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەکرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی هەموو ناکوردێک بەسەر کوردستاندا بە کارێکی ناشەرعی دەزانێت .

لەم پێشەکیە کاژیکیانەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەم کە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ کوردستان و پارێزگای سلێمانی  خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆمارکردنی مەرجداری موڵک ، ڕەخنە و تێبینیەکانی خۆیان ئاڕاستەکردین . لەهەردووکایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەک پزیشکێک یان وەک سیاسیەک ، لەهەردوو کارەکەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەکان هەیە . لە حاڵێکدا بە دەنگ و هەڵبژاردنی خەڵک ئێمە لە پۆستە حکومیەکەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵک و هاوڵاتیان لەهەر حیزب و بیروباوەڕێکی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم  ڕوونکردنەوەیەتان  عەرزبکەم  :

 یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان . لە مادەی یەکەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی  وەبەرهێن دەکات : وەبەرهێن ئەوکەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە کە سامانەکەی لەهەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .

لەبەشی سێهەم ، ماددەی سێهەمدا هاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرهێن و سەرمایەی بیانی وەک وەربەهێن و سەرمایەی نیشتمانی دەکرێت و وەبەرهێنی بیانی بۆی هەیە هەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت کە بەپێ ی ئەم یاسایە لەهەرێمدا دایدەمەزرێنێت .

لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا هاتووە : وەبەرهێنی بیانی بەپێ ی حوکمەکانی ئەم یاسایە،مافی موڵکداری و بەکرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرهێنانی هەیە، مافی ئەوەشی هەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ کردن و ئوتومبێلی بەرهەم نەهێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانکڕێت یان بەکرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرهێنەرەکەی .

هەروەها بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵکایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا کە تاوەکو ئێستا لە پارێزگاکانی عێراق و  پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستاندا کاری پێدەکرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریکراون لە چۆنیەتی تۆمارکردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێکچوونی هەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی کەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵکەکە و گونجاندنی لەگەڵ هەر بیست مادەکەی یاساکەدا پەیڕەودەکرێت .

هەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی هەرێمی کوردستان و  عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەکەمان مەرجدار و سنووردار کردووە . مەرجدارمان کردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندکردنی ئاسایش وەک لایەنی تایبەت بە باری کەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵکێک دەکڕێت .  سنوورداریشمان کردووە بە دیاریکراوی بۆ ڕاکێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و کەسایەتیە سیاسی و حکومیەکان  .  مەبەستمان لە چاککردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە  کەلای سەرمایەدار و وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و کەشێکی ئابووری  لەباری نیە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی . هەروەها لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا،  لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن کارگە و سەرمایەکانمان کردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیک بکەینەوە  هاوشێوەی شار و پارێزگاکانی تری هەرێم دڵنیاییان هەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرهێنانی پارێزگاکەمان. لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین . بۆ ئەوەی باشتر لە یەکتر حاڵی بین ، لەو ماڵە کاژیکانەوەی کە تیادا فێری کوردی و کوردبوون بووم کاژیکنامەم وەک کتێبێکی پیرۆز لەسەر  دیواری دڵ دەرخکرد ، کە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :

_ کاژیک چینێکی تایبەت نیە و بڕوای بە ( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشک و لەش هەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەکانێ ی هەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتکار و ئیستسمارێک ) دەکات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی هەیە .

_  کاژیک داگیرکەرانی کوردستان هەموو بەیەک چاو سەیردەکات . کوردستان تەنیا بەموڵکی کورد دەزانێت . دەبێت هەر کورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە کوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە کەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەکەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەکرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی هەموو ناکوردێک بەسەر کوردستاندا بە کارێکی ناشەرعی دەزانێت .

لەم پێشەکیە کاژیکیانەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی هەموو ئەو بەڕێزانە دەکەم کە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ کوردستان و پارێزگای سلێمانی  خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆمارکردنی مەرجداری موڵک ، ڕەخنە و تێبینیەکانی خۆیان ئاڕاستەکردین . لەهەردووکایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەک پزیشکێک یان وەک سیاسیەک ، لەهەردوو کارەکەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەکان هەیە . لە حاڵێکدا بە دەنگ و هەڵبژاردنی خەڵک ئێمە لە پۆستە حکومیەکەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵک و هاوڵاتیان لەهەر حیزب و بیروباوەڕێکی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم  ڕوونکردنەوەیەتان  عەرزبکەم  :

 یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان . لە مادەی یەکەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی  وەبەرهێن دەکات : وەبەرهێن ئەوکەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە کە سامانەکەی لەهەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .

لەبەشی سێهەم ، ماددەی سێهەمدا هاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرهێن و سەرمایەی بیانی وەک وەربەهێن و سەرمایەی نیشتمانی دەکرێت و وەبەرهێنی بیانی بۆی هەیە هەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت کە بەپێ ی ئەم یاسایە لەهەرێمدا دایدەمەزرێنێت .

لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا هاتووە : وەبەرهێنی بیانی بەپێ ی حوکمەکانی ئەم یاسایە،مافی موڵکداری و بەکرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرهێنانی هەیە، مافی ئەوەشی هەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ کردن و ئوتومبێلی بەرهەم نەهێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانکڕێت یان بەکرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرهێنەرەکەی .

هەروەها بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵکایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا کە تاوەکو ئێستا لە پارێزگاکانی عێراق و  پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستاندا کاری پێدەکرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریکراون لە چۆنیەتی تۆمارکردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێکچوونی هەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی کەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵکەکە و گونجاندنی لەگەڵ هەر بیست مادەکەی یاساکەدا پەیڕەودەکرێت .

هەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی هەرێمی کوردستان و  عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەکەمان مەرجدار و سنووردار کردووە . مەرجدارمان کردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندکردنی ئاسایش وەک لایەنی تایبەت بە باری کەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵکێک دەکڕێت .  سنوورداریشمان کردووە بە دیاریکراوی بۆ ڕاکێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و کەسایەتیە سیاسی و حکومیەکان  .  مەبەستمان لە چاککردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە  کەلای سەرمایەدار و وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و کەشێکی ئابووری  لەباری نیە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی . هەروەها لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا،  لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن کارگە و سەرمایەکانمان کردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیک بکەینەوە  هاوشێوەی شار و پارێزگاکانی تری هەرێم دڵنیاییان هەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرهێنانی پارێزگاکەمان. لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵکە و بە کەسی پارێزگاریشەوە ملکەچی بڕیاری ئەوانین . 


هه‌واڵی زیاتر

هه‌واڵه‌كان

ئه‌مڕۆ 240 ساڵ به‌سه‌ر دامه‌زراندن ودروستبوونی شاری سلێمانیدا تێده‌په‌ڕێت
2024-11-14
پارێزگاری سلێمانی به‌شداری دیداری خوێندكارانی دێرینی زانكۆی سلێمانی كرد
2024-11-07
كۆبوونه‌وه‌ی سه‌رۆك وئه‌ندامانی لیژنه‌ی باڵای سه‌رژمێری سلێمانی به‌ڕێوه‌چوو
2024-11-07
ماڵپەڕی فەرمیی ئەلیكترۆنی، بۆ بەشداربوون لەپرۆسەی سەرژمێریی گشتی كارا دەكرێت و دەتوانن لەسبەینێوە فۆڕم پڕبكەنەوە
2024-11-05
بەسەرپەرشتی پارێزگاری سلێمانی سیمینارێكی تایبەتی بەپرۆژەی كەلەپوور بەنەخشە ئەنجامدرا
2024-09-03
بەبەشداری پارێزگاری سلێمانی سیمپۆزیۆمێك تایبەت بەگرنگیی و رۆڵی پسپۆڕی رێنمایی پەروەردەیی بەڕێوەچوو
2024-09-03
سلێمانی” ئاماده‌كاری بۆ سه‌رژمێری گشتی دانیشتوان ده‌ستیپێكرد
2024-08-06
سەرۆکی حکومەت لەگەڵ به‌رپرسانی حكومی پارێزگای سلێمانی کۆبوویه‌وه‌
2024-07-01
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كۆچ و كۆچبه‌ران و وه‌ڵامدانه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كانی پارێزگای سلێمانی خولی راهێنان بۆ ئەو هاووڵاتیانەی لەدەرەوەی وڵات دەگەڕێنەوە دەکاتەوە
2024-05-29
پارێزگاری سلێمانی بەشداریکرد لە مەراسیمی ناساندن و بڵاوکردنەوەی کتێبی شێوازەکانی فێربوون
2024-05-06
پارێزگاری سلێمانی، پڕۆژەی وەبەرهێنانی مێگا هۆم ستۆری براندی بەناوبانگیی ئەمریکیی ئاشلی كرده‌وه‌
2024-05-06
126 ساڵ به‌سه‌ر ده‌رچوونی یه‌كه‌م ڕۆژنامه‌ی كوردی تێده‌په‌ڕێت
2024-04-22
پارێزگاری سلێمانی پشتیوانیی بۆ هه‌ڵمه‌تی نیشتمانیی کوتان دژی سورێژە دووپاتده‌كاته‌وه‌
2024-04-16
پارێزگاری سلێمانی: هەموومان هاوکاربین لەوەی تاوان و هەڵەکان دووبارە نەبنەوە
2024-03-17