بەدواداچوونى مامەڵەكەت

ژمارەى نوسراوى پارێزگا

پن كۆد

ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەم


-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 680ی زاینی، جەنگی كەربەلا لە نێوان ئیمام (حسێنی كوڕی عەلی ئەبی تاڵب) ‌و بنەماڵەكەی ‌و شوێنكەوتووەكانی، لەگەڵا سوپای (یەزیدی كوڕی معاویە)ی خەلیفەی دەوڵەتی ئەمەویدا بەرپابوو، كە ئەنجامەكەی بە كوشتنی ئیمام حسێن ‌و شوێنكەوتووەكانی كۆتایی پێهات.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 732ی زاینی، لە باشوری فەرەنسا جەنگێكی گەورە لە نێوان لایەنگرانی سیستمی پاشایەتی ‌و شۆڕشگێڕاندا ڕوویدا، كە بە هۆیەوە ژمارەیەكی زۆر لە هاوڵاتیانی فەرەنسا بوونە قوربانیی ‌و شۆڕشەكە بە زەبری هێز سەركوت كرا ‌و سەركردەكانی لەناوبران.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 833ی زاینی، خەلیفە (مەئمون بیللا) كۆچی دوایی كردووە، كە یەكێك بووە لە خەلیفەكانی دەوڵەتی عەباسی ‌و هەوڵی زۆری داوە بۆ فراوانكردنی دەسەڵاتی عەباسییەكان.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1470، سوڵتان (سەلیمی یەكەم)ی سوڵتانی دەوڵەتی عوسمانی لە دایك بووە، كە بە یەكێك لە فەرمانڕەوا بەناوبانگەكانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی لەقەڵەم دەدرێت و رۆڵی زۆری بینوە بۆ فراوانكردنی دەسەڵاتی عوسمانییەكان لە خۆرهەڵاتی ئەوروپادا.
-    دوای سەركەوتنی لە داگیركردنی میسردا، ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1799، (ناپلیۆن پۆناپارت)ی فەرمانڕەوای فەرەنسا بە هێزێكی زۆرەوە لە میسرەوە گەڕایەوە بۆ فەرەنسا و وەكو پاڵەوانی جەنگ پێشوازییەكی گەرمی لێكرا لەلایەن هاوڵاتیانی فەرەنساوە.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1834، نوسەر ‌و ئەدیب ‌و ڕۆماننوسی ناوداری فینلەندی (ئەلكسیس كەیفی) لە دایك بووە، كە چەندین بەرهەمی بەپێزی نوسیوە ‌و كاریگەریی زۆری لەسەر پێشخستنی ئەدەبی فینلەندیدا هەبووە ‌و بابەت ‌و نوسینەكانیشی بۆ زۆربەی زمانەكانی جیهان وەرگێڕدراون.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1870، شانشینی ئیتاڵیا بڕیاریدا خاكی ناوچەی ڕۆما كە پێشتر ناوچەیەكی سەربەخۆ بوو، بخرێتە سەر خاكی شانشینی یەكگرتووی ئیتاڵیا.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1913، نوسەر ‌و ئەدیبی ناسراوی گەلی فەرەنسی (كلۆد سیمۆن) لە دایك بووە، كە بە هۆی خزمەتە زۆرەكانییەوە ساڵی 1985 خەڵاتی نۆبڵی لە بواری ئادابدا پێبەخشراوە.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1944، هێزە ئەمنییەكانی ئەڵمانیای نازی لە گرتووخانەیەكی سەربازیدا بە ناوی (ئیشویتز) 800 منداڵی قەرەجیان كۆمەڵكوژ كرد، كە پێشتر دەستگیر كرابوون ‌و باوك ‌و دایكیشیان لەلایەن ئەڵمانییەكانەوە لەناو برابوون.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1950، قەیرانێكی سیاسی لە میسردا سەری هەڵدا بە هۆی ئەوەی گەندەڵییەكی بەرپرسانی حكومەتی قاهیرە ئاشكرابوو، كە چەك ‌و كەرەستەی سەربازیی خراپبوویان لە دەرەوە كڕیبوو بۆ سوپای میسر، بەو هۆیەشەوە سوپای میسر لە جەنگكردندا لەگەڵا داگیركاری فەرەنسا ‌و ئینگلیز شكستێكی گەورەی هێنابوو.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1970، بەرپرسانی دەوڵەتی فیجی دوای رێكەوتنێكی نێوانیان وەكو وڵاتێكی خاوەن سەروەری سەربەخۆییان ڕاگەیاند ‌و وڵاتەكەیان دواتر بووە ئەندامی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، كە دوای تێپەڕبوونی 17 ساڵا بەسەر ئەو ڕێككەوتنەشدا سیستمی حوكمڕانییەكەی كرایە كۆماری.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1970، (ئیدوار دلادییە) سەرۆك وەزیرانی پێشووتری فەرەنسا كۆچی دوایی كردووە، كە ساڵی 1884 لە دایك بوە ‌و سیاسەتمەدارێكی بە توانا بوە ‌و یەكێك بوە لە سیاسییە رادیكاڵەكانی فەرەنسا، بۆیە پێش جەنگی دوەمی جیهانیی سێ‌ جار پۆستی سەرۆك وەزیرانی گرتوەتە دەست.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1980، بە هۆی ڕوودانی ژمارەیەك بومەلەرزەی یەك لە دوای یەك كە هەرێمی (شەلف)ی جەزائیریان گرتەوە، نزیكەی 3 هەزار كەس گیانیان لە دەست دا ‌و هەزارانی تریش بریندار بوون، زیانێكی زۆری ماڵیشی لێكەوتەوە.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1988، هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان هێرشێكی گەورەیان كردە سەر بیرە نەوتەكانی كەركوك ‌و پێگە ‌و بارەگاكانی سوپای عێراق لەو سنورە، كە بە هۆیەوە زیانێكی زۆری گیانیی ‌و ماڵییان بە هێزەكانی سەر بە حكومەتی عێراق ‌و دامودەزگاكانی لە شاری كەركودا گەیاند بە تایبەت بیر ‌و پاڵاوتگە نەوتییەكان، دوای هێرشەكەش هێزە ئەمنییەكانی عێراق شاڵاوێكی دەستگیركردنیان لە كەركوكدا دەست پێكرد.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1994، ئەدیب ‌و شاعیر ‌و خەباتگێڕی ناوداری گەلی كورد مامۆستا (عوسمان سەبری) كۆچی دوایی كردووە، كە رۆڵی باشی گێڕاوە لە خزمەتكردنی ئەدەبی كوردیدا.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2001، لە شاری كرماشانی خۆرهەڵاتی كوردستان فێستیڤاڵی لاوان سازكرا، كە ماوەی دە ڕۆژی خایاند ‌و لەلایەن سەرجەم ناوچە كوردییەكانەوە چەندین كاری هونەریی ‌و ئەدەبیی پێشكەش كران ‌و كاردانەوەیەكی گەورەی هەبوو لە ئێراندا.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2001، ژەنراڵا (پەروێز موشەڕەف) وەكو سەرۆك كۆماری پاكستان هەڵبژێردرا ‌و چووە سەر كورسیی دەسەڵات، كە ساڵی 1943 لە دایك بوە ‌و یەكێك بوە لە فەرماندە سەربازییە بەناوبانگەكان، بەڵام دوای گرتنەدەستی دەسەڵات ‌و لە خولی دوەمی سەرۆكایەتییەكەیدا بە گەندەڵی تۆمەتبار كرا، بۆیە پێش ئەوەی پەرلەمان ‌و دادگای ئەو وڵاتە بڕیار بدەن بە لەسەركارلابردنی، ساڵی 2008 دەستی لە پۆستەكەی كێشایەوە.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2004، یەكەمین فێستیڤاڵی هونەریی ‌و ئەدەبیی لەلایەن ناوەندی ڕۆشنبیریی سۆرانەوە لە ناوچەی سۆرانی سەر بە پارێزگای هەولێر ساز كرا، كە تێیدا چەندین كاری ئەدەبیی ‌و هونەریی نمایش كران ‌و ژمارەیەكی زۆر لە تیپە میللـییەكان ‌و هونەرمەندان بەشدارییان كرد.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2009، نوسەر ‌و چاودێری سیاسیی میسری (محەمەد سەید سەعید) كۆچی دوایی كردووە، كە ساڵی 1950 لە دایك بوە ‌و رۆڵی زۆری بینیوە لە بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی ‌و بەشداربوویەكی جەنگەكانی میسریش بوە لە دژی سوپای ئیسرائیل.
-    ڕۆژی 10ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2009، توركیا ‌و ئەرمینیا ڕێككەوتننامەیەكیان مۆر كرد بە مەبەستی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوانیان، ئەوەش پاش یەك سەدە لە ناكۆكیی نێوان تورك ‌و ئەرمەنییەكان كە بە هۆی كۆمەڵكوژیی ئەرمەنەكانەوە لەلایەن دەوڵەتی عوسمانییەوە ناكۆكی كەوتبووە نێوان ئەو دوو وڵاتە، بەڵام رێككەوتنەكە هەرزوو هەڵوەشایەوە بە هۆی ئەوەی توركیا ئامادە نەبوو دان بە جینۆسایدكردنی ئەرمەنەكاندا بنێت ‌و ئەوەش ناڕەزایەتیی حكومەتی یەریڤانی لێكەوتەوە ‌و رێككەوتننامەكەی هەڵوەشاندەوە.
-    ئەمڕۆ بە ڕۆژی جیهانیی تەندروستیی دەروونی لە قەڵەم دەدرێت ‌و لەلایەن ڕێكخراوی تەندورستیی جیهانییەوە گرنگییەكی زۆری پێدەدرێت، لە كۆماری فیجیش ئەمڕۆ بە جەژنی نیشتمانی دەژمێردرێت ‌و بۆنەی گەورە بەڕێوەدەچێت.


هه‌واڵی زیاتر