بەدواداچوونى مامەڵەكەت

ژمارەى نوسراوى پارێزگا

پن كۆد

ڕۆژی 4ی كانونی دووەم


-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 808ی زایینی، شاری فاس لەلایەن (ئیدریسی دووەم)ی پاشای مەغریبەوە بنیاتنرا بەوەش بووە یەكەم پایتەختی ئیسلامیی لەو ناوچەیەدا.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1493ی زایینی، (كریستۆفەر كۆڵۆمبۆس)ی دۆزەرەوەی بەناوبانگی جیهان دەستی بە گەشتكردنێكی فراوان كرد بۆ دۆزینەوەی جیهانی نوێ‌ ‌و ئەو خاكانەی كە پێشتر نەدۆزرابوونەوە ‌و دەستی مرۆڤیان پێنەگەیشتبوو.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1643، (ئیسحاق نیوتن)ی دۆزەرەوەی هێزی كێشكردنی زەوی لە دایك بووە كە زانایەكی بوارەكانی بیركاریی ‌و فیزیایی ئینگلیزییە ‌و بیردۆز ‌و شیكارەكانی كاریگەریی زۆریان هەبووە لە بەرەوپێشبردنی زانستی ماتماتیك ‌و فیزیادا.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1717، هەرسێ‌ وڵاتی (هۆڵەندا ‌و فەرەنسا ‌و ئینگلتەرا) هاوپەیمانێتییەكی سێقۆڵییان پێكهێنا بە مەبەستی بەرەنگاربوونەوەی هێزە گەورەكانی دیكەی جیهان.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1809، (لویس برێل) مامۆستای نابینایانی فەرەنسی لە دایك بووە كە داهێنەری خوێندنی برایلە ‌و سودی زۆری بە نابینایان گەیاندووە بۆ ئەوەی وەكو مرۆڤە ئاساییەكان فێری خوێندنەوە ‌و نوسین ببن ‌و خوێندنی ئەكادیمی تەواوی بكەن.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1896، یۆتا چووە پاڵ ئەمریكاوە و بەوەش بووە 45هەمین ویلایەتی ئەمریكا.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1913، لەلایەن (عەبدولڕەزاق بەدرخان)ەوە لە ناوچەی (خوو)ی باكوری ئێران قوتابخانەیەكی كوردی كرایەوە كە زمانی كوردیی بە ئەلف ‌و بێی ڕوسی تێدا دەخوێنرا ‌و نزیكەی 30 خوێندكار تێیدا دەیانخوێند.
-    لە میانی جەنگی دووەمی جیهانیدا ‌و ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1941، لە ناوچەی تەبرەقی لیبیا جەنگێكی خوێناوی لە نێوان هەردوو سوپای ئیتاڵیا ‌و بەریتانیادا هەڵگیرسا كە بە جەنگی بەردییە ناسراوە.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1948، بۆرما سەربەخۆیی ڕاگەیاند ‌و لە ژێر دەستی كۆلۆنیالی بەریتانی ڕزگاری بوو.
-    لە میانی جەنگی نێوان هەردوو كۆریادا ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1951، هێزە هاوبەشەكانی كۆریای باكور ‌و چین شاری سیئۆلی كۆریای باشوریان داگیر كرد.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1959، كەشتیی ئاسمانی (لۆنا 1) یەكەم كەشتی بوو كە توانیی بگاتە نزیك مانگ ‌و بە دەوریدا بسوڕێتەوە.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1960، (ئەلبیر كامۆ)ی نوسەری بەناوبانگی فەرەنسی كۆچی دوایی كردووە كە ساڵی 1957 خەڵاتی نۆبڵی بۆ بواری ئاداب پێبەخشراوە.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1962دا، ئەكتەری شۆخ ‌و شەنگی میسری (لەیلا عەلەوی) لە دایك بووە كە بەشداریی لە چەندین بەرهەمی هونەریی سینەما ‌و تەلەفزیۆندا كردوە.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1962، لە شاری نییویۆركی ئەمریكا یەكەم شەمەندۆفێر خرایە كار كە بە شێوەی ئۆتۆماتیكیی ‌و بەبێ‌ شۆفێر ‌و تاقمی بەڕێوەبردن كاری دەكرد.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1965، حكومەتی ئیسرائیل ئاشكرایكرد كە بە شێوەی نهێنی 250 هەزار جولەكەی لە ئەسیوپیاوە گواستووەتەوە بۆ ناو خاكی ئیسرائیل.
-    بە هۆی بەردەوامبوونی ناڕەزایەتییەكان ‌و شۆڕشی گەلانی ئێران لە دژی سیستمی پاشایەتی لەو وڵاتەدا ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1979، (محەمەد ڕەزا شای پەهلەوی) دەسەڵاتی لە دەست دا ‌و لە جێی ئەو (شاپور بەختیار) دەسەڵاتی ئێرانی گرتە دەست.
-    بە هۆی داگیركردنی ئەفغانستان لەلایەن سوپای یەكێتیی سۆڤێتەوە، لە میانی خولی ئۆڵۆمپیادی ساڵی 1980دا كە لە شاری مۆسكۆی پایتەختی یەكێتیی سۆڤێت بەڕێوە دەچوو، ڕۆژی 4ی كانونی دووەم  (جیمی كارتەر)ی سەرۆكی ئەمریكا ڕایگەیاند ویلایەتە یەكگرتووەكان بایكۆتی ئۆڵۆمپاد دەكات وەك ناڕەزایەتییەك بەرامبەر بە داگیركردنی ئەفغانستان.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 1999، دراوی یەكێتیی ئەوروپا كە بە یۆرۆ ناسراوە لە بازاڕەكانی دراوی ئەوروپا ‌و جیهاندا بڵاوكرایەوە بۆ ڕكابەریكردنی دراوەكانی دیكەی جیهان.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 2006، بە هۆی توشبوونی بە جەڵتەی دەماخ (ئەرێل شارۆن)ی سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل گەیەندرایە نەخۆشخانە ‌و دەسەڵاتەكانی درایە دەست (ئیهۆد ئۆڵمەرت)ی جێگری.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 2010، هەردوو تاوەری دوبەی بە شێوەیەكی ڕەسمیی كرانەوە كە بە یەكێك لە بەرزترین تاوەرەكانی جیهان ئەژمار دەكرێن ‌و ناویان لێنراوە (بورجی خەلیفە).
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 2011، (عەلی ڕەزا پەهەلەوی) كوڕی محەمەد ڕەزا شای پەهلەوی پاشای ئێران كۆچی دوایی كرد.
-    پاش ئەوەی بە هۆی نادادپەروەریی ‌و بێكاریی ‌و گەندەڵییەوە گەنجێكی تونسی بە ناوی (محەمەد بوعەزیزی) ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا ‌و ئەو ڕووداوەش بووە هۆی سەرهەڵدانی شۆڕشی گەلی تونس لە دژی دەسەڵاتەكەی (زەینلعابدین بنعەلی)، ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 2011 بوعەزیزی بە هۆی زۆریی سوتانی جەستەیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستدا ‌و پاش گیانلەدەستدانەكەشی شۆڕش پەرەی سەند ‌و بووە هۆی ڕوخانی دەسەڵاتەكەی بنعەلی، دواتریش شۆڕش چەندین وڵاتی ناوچەكەی گرتەوە ‌و بە بەهاری عەرەبی ناسێنرا.
-    ڕۆژی 4ی كانونی دووەمی ساڵی 2011، ئەدیب ‌و ڕۆماننوسی میسری (نهاد شەریف) لە تەمەنی 79 ساڵیدا ‌و بە هۆی نەخۆشییەوە كۆچی دوایی كردووە ‌و ژمارەیەك بەرهەمی بەپێزی لە پاش بەجێماوە.
-    ئەمڕۆ لە كۆماری بۆرما یادی جەژنی سەربەخۆیی دەكرێتەوە، هاوكات ئەمڕۆش بە ڕۆژی جیهانیی برایل ناسراوە كە ڕۆژێكی تایبەت بە نابینایانە ‌و لەم ڕۆژەدا یادی نوسینی برایل دەكەنەوە بە هۆی ئەوەی لە ساڵی 1809دا لەلایەن لویس بریلەوە ئەو جۆرە نوسینە داهێنرا كە تایبەتە بە نابینایان ‌و پیتەكان بە شێوەی قۆقز دەنوسرێن ‌و نابینایانیش بە پەنجەكانی دەست دەیانخوێننەوە.


هه‌واڵی زیاتر