بەدواداچوونى مامەڵەكەت

ژمارەى نوسراوى پارێزگا

پن كۆد

ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەم


-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1448ی زاینی، جەنگی دووەمی كۆسۆڤۆ لە نێوان هێزەكانی دەوڵەتی عوسمانی ‌و هێزەكانی سەر بە ئیمپراتۆریەتی مەجەڕدا ڕوویدا، كە تێیدا هێزەكانی دەوڵەتی عوسمانی سەركەوتنێكی گەورەیان بە سەر هێزەكانی مەجەڕدا بەدەستهێنا ‌و ناوچەی كۆسۆڤۆیان كۆنترۆڵا كرد.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1456، زانكۆی (گرایفسفاڵت)ی ئەڵمانی دامەزراوە، كە پێی دەوترێت ئێرنس مۆریتز ‌و لە ڕیزبەندیی مێژووییدا بە دووەم گەورە زانكۆ دادەنرێت لە باكوری ئەوروپادا بنیات نرابێت ‌و لە ئێستادا ساڵانە زیاتر لە 10 هەزار خوێندكار وەردەگرێت.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1610، (لویسی سیانزدەهەم) وەكو پاشای نوێی فەرەنسا لە ناوچەی ڕانس هەڵبژێردرا ‌و چووە سەر كورسیی دەسەڵات.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1662، (چارلزی دووەم)ی پاشای بەریتانیا خاكی (دۆنكیریك)ی بە بەهای 40 هەزار پاوەن بە فەرەنسا فرۆشت.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1760، نوسەر ‌و بیرمەند ‌و ئابوریناس ‌و فەیلەسوفی ناوداری فەرەنسی ( هێنری دو سان سیمۆن) لە دایك بووە، كە گرنگیی زۆری بە بواری ئابوریی ‌و گەشەی وڵات داوە ‌و چەندین تێزی بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری وڵات داڕشتوە.
-    لە میانی جەنگی (ساراتۆگا)دا ‌و ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1777، هێزەكانی ئەمریكا كە داوای سەربەخۆییان دەكرد ‌و هەوڵیان دەدا دەوڵەتێكی نوێی خاوەن سەرەوەریی بنیات بنێن، بە سەر هێزەكانی سوپای بەریتانیادا سەركەوتن ‌و شكستیان پێهێنان.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1800د، هێزەكانی بەریتانیا هێرشیان كردە سەر كۆلۆنیالی (كۆراساو) ‌و داگیریان كرد، كە پێشتر لە ژێر دەستی هۆڵەندییەكاندا بوو، كۆراساو دوورگەیەكی گەشتارییە ‌و دەكەوێتە باشوری دەریای كاریبی لە نزیك فەنزوێلا.
-    لە سەرەتاكانی دەستپێكردنی جەنگی یەكەمی جیهانیدا ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1914، دەوڵەتی عوسمانی جەنگی لە دژی بولگاریا ‌و وڵاتانی عەرەبی ڕاگەیاند.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1915، ئەدیب ‌و شانۆنامەنوس ‌و نوسەر ‌و ڕۆماننوسی بەناوبانگی ئەمریكی (ئارسەر میلەر) لە دایك بووە، كە بەرهەمەكانی بۆ زۆربەی زمانە زیندووەكانی جیهان وەرگێڕدراون ‌و یەكێك بوە لە ئەستێرەكانی ئەدەبی ئەمریكی و ساڵی 2005 كۆچی دوایی كردوە.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1918، لە ناوچەی بەڵكان كۆمارێكی نوێ‌ بەناوی (كۆماری یۆگۆسلافیا) پێكهێنرا كە پێكهاتەكانی بریتیبوون لە سڕب ‌و موسڵمان ‌و كروات ‌و ئەلبانی، كە لە ئەنجامی جەنگی ناوخۆیی ساڵی 1992دا دابەش بوو بەسەر چەند وڵاتێكدا.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1961، پۆلیسی فەرەنسا لە شاری پاریس هەستا بە كوشتنی 300 پەنابەری جەزائیری كە بەشدارییان لە خۆپیشاندانێكی ناڕەزایەتیدا كردبوو لە دژی حكومەتی فەرەنسا ‌و ئامادە نەبوون پابەندی یاسا و ڕێساكانی حكومەتی پاریس بن.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1973، (سەدام حسێن)ی جێگری سەرۆك كۆماری عێراق ڕایگەیاند كە پارتی دیموكراتی كوردستانی عێراق ناتوانێت نوێنەرایەتی سەرجەم گەلی كورد بكات، بەو هۆیەشەوە پەیوەندییەكانی نێوان شۆڕشی كورد لە باشور ‌و دەوڵەتی عێراق تێكچوون.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1979، لە پای هەوڵە مرۆڤدۆستەكانی بۆ یارمەتیدانی خەڵكی هەژاری هندستان ‌و جیهان خەڵاتی نۆبڵا لە بواری ئاشتیدا بەخشرایە (دایكە ترێزا).
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1980، شاژنە (ئەلیزابێسی دووەم)ی پاشای بەریتانیا گەیشتە ڤاتیكان بەوەش بووە یەكەم شاژن كە پێ‌ بنێتە ناو بارەگای سەرەكیی پاپای ڤاتیكانەوە.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1982، هونەرمەند ‌و ئەكتەری ناوداری میسری (یوسف وەهبی) كۆچی دوایی كردووە، كە بە عەمیدی شانۆی عەرەب ناسراوە ‌و ڕۆڵی زۆری هەبووە لە پێشخستنی هونەری شانۆدا.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1988، هێزە ئەمنییەكانی بەعس 18 هاووڵاتیی كوردیان لە دۆڵی ئاكۆیان دەستگیر كرد، دواتریش بە تۆمەتی ئەوەی هاوكاریی هێزی پێشمەرگەی كوردستانیان كردووە لە سەربازگەی ڕانیە گوللـەبارانیان كردن.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1992، یەكەم دیداری فیكریی كوردی عەرەبی لە مەڵبەندی ڕۆشنبیریی كوردی لە شاری لەندەنی پایتەختی بەریتانیا بەڕێوەچوو كە تێیدا دەیان كەسایەتیی كورد ‌و عەرەب بەشدارییان كرد ‌و دیدارەكەش ماوەی دوو ڕۆژی خایاند.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1996، حكومەتی فەرەنسا داوای لە هەردوو پارتی دەسەڵاتداری باشوری كوردستان پارتی ‌و یەكێتی كرد، لەگەڵا دەوڵەتی عێراقدا دەست بە گفتوگۆ ‌و دانوستان بكەن بە مەبەستی چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان كورد و حكومەتی بەغداد.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1997، بە ناوبژیوانیی هەریەكە لە ئەمریكا‌و بەریتانیا ‌و توركیا شەڕی براكوژی لە نێوان لایەنە بەشەڕەهاتووەكانی باشوری كوردستان بە یەكجاری ڕاگیرا ‌و كۆتایی بە شەڕی ناوخۆ هات، كە ماوەی چەندین ساڵا بوو لە نێوان پارت ‌و هێزە سیاسییەكانی باشوری كوردستاندا هەڵگیرسابوو.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2001، هێرش كرایە سەر (ڕحبعام زئیفی) وەزیری گەشتوگوزاری ئیسرایل ‌و تیرۆر كرا، بەرەی میللیـی ڕزگاریخوازی فەڵەستینیش بەرپرسیارێتی تیرۆركردنەكەی گرتە ئەستۆ.
-    ڕۆژی 17ی تشرینی یەكەمی ساڵی 2001، 18 ڕێكخراوی خوێندكاریی ‌و قوتابیانی باشوری كوردستان لە شاری سلێمانی كۆنفرانسێكی هاوبەشیان ئەنجامدا، كە ئامانج لێی یەكخستنی هێز ‌و توانای ڕێكخراوەكان بوو بۆ داكۆكیكردن لە مافەكانی خوێندكار ‌و قوتابیان ‌و پێكهێنانی فدراسیۆنێكی هاوبەش.
-    ئەمڕۆ بە ڕۆژی جیهانیی بەرەنگاربوونەوە ‌و نەهێشتنی هەژاری لەقەڵەم دەدرێت، كە ساڵی 2008 لەلایەن ڕێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكانەوە وەكو ڕۆژێكی جیهانی دەستنیشان كراوە بە ئامانجی یارمەتیدانی ئەو گەل و وڵاتانەی كە هەژارنشینن.


هه‌واڵی زیاتر